Co musi znaleźć się w umowie franczyzowej?

Jakie są najczęstsze „kruczki” w umowach, które mają duże znaczenie w późniejszym czasie i na które należy zwrócić szczególną uwagę podczas rozmów z franczyzodawcą? 

Najlepsze umowy to takie, które zapewniają równowagę pomiędzy prawami i obowiązkami franczyzodawcy i franczyzobiorcy, założeniami biznesowymi oraz ograniczeniami wynikającymi z przepisów prawa, w tym w szczególności prawa konkurencji. Może się okazać, że franczyzobiorca poniesie odpowiedzialność za naruszenie prawa konkurencji nie będąc świadomy naruszenia karane jest bowiem także nieświadome naruszenie ustawy. Zawarcie umowy, której postanowienia będą sprzeczne z prawem konkurencji rodzi natomiast ryzyko kary finansowej do wysokości 10% zeszłorocznego obrotu dla przedsiębiorcy, a w przypadku naruszenia umyślnego także do 2 milionów złotych dla osoby zarządzającej takim przedsiębiorcą. Na pewno przed podpisaniem umowy warto zwrócić szczególną uwagę na zakres usług świadczonych przez franczyzodawcę, przewidziane zasady ustalania cen przez franczyzobiorcę, okres trwania umowy i możliwości jej rozwiązania, teren wyłączności przyznany franczyzobiorcy, czy postanowienia o zakazie konkurencji.

Zarejsetruj się na bezpłatne szkolenie Jak wybrać najlepszą ofertę franczyzową dla stacji paliw

Dlaczego właśnie zakres usług świadczonych przez franczyzodawcę powinien budzić zainteresowanie przyszłych franczyzobiorców?

Bo sukces sieci oraz poszczególnych jej członków w dużej mierze zależy od zaangażowania w przedsięwzięcie obu stron umowy. W pierwszym etapie współpracy to jednak rola franczyzodawcy jest decydująca. Powinien on udzielić niezbędnej pomocy, doradztwa i współdziałania we wszystkich sprawach związanych z przystąpieniem do sieci nowej jednostki i jej funkcjonowaniem. Warto zwrócić uwagę, jakie obowiązki po stronie udostępniającego sieć gwarantuje umowa. Istotne z punktu widzenia franczyzobiorcy jest na pewno, aby pomoc obejmowała m.in.: pełne przeszkolenie do pracy pracowników franczyzobiorcy i jego samego, oraz kwestie przystosowania lokalu (np. pomoc w zakupie wyposażenia), udostępnienie wszelkich materiałów promocyjnych, pomoc w ramach reklamy, konsultingu i marketingu albo pomoc w organizacji zespołu pracowników lub systemu zaopatrzenia. Precyzyjne określenie zaangażowania franczyzodawcy na pewno ułatwi dochodzenie ich wykonania na etapie wykonywania umowy. Będzie też pomocne przy ewentualnym sporze, w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonywania umowy.

A co z ustalaniem cen? 

Co do zasady, strony umowy mają duży zakres swobody w ustalaniu polityki cenowej. Należy jednak uważać na próby wpływania przez franczyzodawców na ceny oferowane przez franczyzobiorców. Przepisy polskiego i europejskiego prawa konkurencji zabraniają ustalania cen sztywnych lub minimalnych, po których franczyzobiorca byłby zobowiązany do odprzedaży towarów lub usług. Tego rodzaju uzgodnienia traktowane są jako niedozwolone porozumienia cenowe i zagrożone są wysokimi karami finansowymi, które mogą sięgać nawet do 10% zeszłorocznego obrotu przedsiębiorcy. Franczyzodawca może określić w umowie jedynie ceny maksymalne albo sugerowane (o ile w praktyce nie będą to ceny minimalne). Jedną z bardziej znanych spraw dotyczących ustalania cen w umowach franchisingu była sprawa sieci restauracji Sphinx. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zakwestionował stosowaną w sieci politykę cenową uznając, że ma miejsce ustalanie cen sztywnych i wymierzył karę finansową w wysokości przekraczającej 464 tysięcy zł. Warto o tym pamiętać, ponieważ za naruszenia prawa konkurencji odpowiadają obie strony umowy.

A jak wygląda kwestia okresu trwania umowy - czy można ją rozwiązać wcześniej?

Ważne jest, aby czas obowiązywania umowy był na tyle długi, aby wysokość opłaty wstępnej i inwestycje poczynione przez franczyzobiorcę na rozpoczęcie działalności miały możliwość się zwrócić. Jest to istotne, gdyż inwestycja w stację paliw razem z zakupem gruntu może pochłonąć nawet kilka milionów złotych. Najczęściej umowy tego typu zawiązywane są na okres od 5 lat z możliwością jej przedłużenia. Krótszy termin może nie zagwarantować sukcesu inwestycji.

Umowa może zostać rozwiązana na skutek upływu terminu, na jaki została zawarta oraz w wypadku jej rozwiązania przez jedną lub obie strony umowy. Strony mogą uregulować w umowie franchisingu możliwości jej rozwiązania za wypowiedzeniem lub przez odstąpienie. Różnica pomiędzy nimi polega na tym, że wypowiedzenie ma skutek na przyszłość, a odstąpienie działa wstecz. Oznacza to, że w przypadku odstąpienia strony muszą sobie zwrócić wszystko, co sobie świadczyły od daty zawarcia do rozwiązania umowy. Aby cel umowy franchisingu mógł zostać osiągnięty najczęściej zawierane są one na czas określony. Z tego powodu możliwość jej rozwiązania przed terminem powinna być możliwa tylko w sytuacjach wyjątkowych (np. naruszenie zakazu konkurencji, naruszenie obowiązku działania z należytą starannością itp.). Należy zwracać uwagę na postanowienia przyznające drugiej stronie prawo do jej rozwiązania z błahych powodów np. jednorazowy przypadek nie utrzymania czystości na stacji paliw. Nieprzemyślane lub niejasne uregulowania dotyczące rozwiązania umowy mogą prowadzić do sporów, a ostatecznie zakończyć się w sądzie. 

A jak jest z wyłącznością?

Ma to na celu zagwarantowanie odpowiedniej rentowności przystępującemu do sieci. Istotą wyłączności jest przypisanie określonym franczyzobiorcom terytoriów (rzadziej grup klientów), na których wyłącznie oni mogą prowadzić aktywną sprzedaż towarów sieci. Każdy z franczyzobiorców ma przypisany tylko dla siebie teren, na którym powinien koncentrować swoją działalność. Sprzedaż na terytoriach przypisanych innym franczyzobiorcom może odbywać się tylko w formie pasywnej, tj. w odpowiedzi na zapytanie następujące z samodzielnej inicjatywy klienta. Choć w przypadku stacji benzynowej z uwagi na oczywiste ograniczenia możliwości sprzedaży na innych obszarach (działalność stacjonarna), wyłączność rozumiana jest, jako nie zawieranie umów z innymi podmiotami na zagwarantowanym franczyzobiorcy w umowie terytorium.

A zakaz konkurencji nie ograniczy nas za bardzo?

Zakaz konkurencji jest standardowym postanowieniem umownym wprowadzającym obowiązek powstrzymania się przez franczyzobiorcę od działalności konkurencyjnej w okresie obowiązywania umowy. Można również spotkać się w obrocie z zakazami obowiązującymi także po rozwiązaniu umowy. W każdym wypadku należy zwrócić uwagę na termin obowiązywania zakazu. Zasadniczo zakaz konkurowania ustanawiany na czas określony dłuższy niż pięć lat lub na czas nieokreślony jest sprzeczny z prawem konkurencji.

Więcej praktycznych informacji na temat franczyzy na bezpłatnym szkoleniu: Jak wybrać najlepszą ofertę franczyzową dla stacji paliw, które odbędzie już 27 września 2017 r. o godz.: 11.00 - 15.00 w ramach Międzynarodowych Targów Paliwowych. Tutaj można się zarejestrować.