Oświetlenie zewnętrzne stacji

Co należy oświetlić?
Oświetlenie zewnętrzne jest tym czynnikiem, który w nocy przyciąga uwagę oraz silnie oddziałuje na zmysły obserwatora. Dobre oświetlenie jest istotne, bo dzięki oczom uzyskujemy ponad 80% informacji. Prawidłowe oświetlenie zewnętrzne polega na uwypukleniu pewnych elementów.
Zanim kierowca zdecyduje się, czy skorzystać z oferty stacji, musi otrzymać – z odpowiednim wyprzedzeniem - informacje na jej temat. Trzeba więc zadbać o znaki informacyjne, dostarczyć takich danych, jak: odległość do stacji, ofertę usług, rodzaje paliw, drogę wjazdową (czyli drogę prowadzącą z drogi głównej na drogę boczną). Zdecydowanie ułatwi to wjazd kierowcy na teren stacji.

Droga dojazdowa
Droga dojazdowa powinna posiadać inny charakter światła niż miejskie drogi komunikacyjne. Powinna być dobrze widoczna z daleka, łatwo identyfikowalna, by kierowca widział, że musi zwolnić i w którym miejscu musi zjechać na stację. Odróżnienie od miejskiej drogi komunikacyjnej może być zrealizowane inną barwą światła z  zastosowanych źródeł, inną wysokością zawieszenia lub formą opraw oświetleniowych.
Do iluminacji dróg dojazdowych należy stosować dekoracyjne oświetlenie na słupach. Wzrok kierowcy musi stopniowo adaptować się do oświetlonego terenu stacji, by uniknąć efektu tzw. „nagłego olśnienia”. W tym celu stosuje się wysokie latarnie, których specjalna konstrukcja umożliwia oświetlanie wąskich pasów drogi przy stosunkowo dużych odległościach miedzy słupami.

Teren przystacyjny
Teren, na którym zlokalizowany jest obiekt, musi być mocno doświetlony. Należy pamiętać o pokazaniu światłem samej bryły stacji, z mocniejszym zaakcentowaniem dystrybutorów, pionowej tablicy z rodzajem paliw, wejścia do sklepu i ciągów komunikacyjnych (miejsca parkingowe, wysepki, chodniki).

Mocno podświetlony musi być otok wiaty (dopuszcza się także oświetlenie samej krawędzi), na której umieszczone jest obowiązkowo logo stacji - pozwala to w sposób czytelny określić jej nazwę i rozmiar. W sposób jednoznaczny pozwala odczytać przeznaczenie obiektu oraz jego dokładne położenie. Mocne podświetlenie tego elementu robi dobre pierwsze wrażenie już z dalszej odległości. Oświetlenie wiaty zapewnia komfort widzenia dla klientów wchodzących i wychodzących ze sklepu, daje dobrą widoczność obszaru pod wiatą obsłudze stacji.

Strefa pod wiatą należy do obszaru funkcjonalnego, znajdują się tam dystrybutory z paliwem, które powinny być wyraźnie podświetlone (zwłaszcza skrajne). Dobrze oświetlona powinna być płaszczyzna pionowa, na której znajduje się informacja z rodzajem paliw dostępnych przy dystrybutorach. Uatrakcyjnić przestrzeń pod wiatą można poprzez uzyskanie miękkich, stonowanych cieni, za pomocą różnego rodzaju światła, padającego z różnych płaszczyzn. Jednak nie można dopuścić, by ta przestrzeń była niedoświetlona, czyli ponura i mroczna.

Często stosuje się oświetlenie ścian wąsko świecącymi projektorami. Ważne, by światło padało z góry, gdyż oprawy montowane w ziemi, blisko ściany od spodu oświetlające budynek, powodują powstanie niepożądanego cienia.

Mocno oświetlone powinno być także wejście do sklepu i symbole na ścianach budynków (stosuje się systemy podświetlania ścian). Do iluminacji elewacji, elementów wystawianych na pokaz, masztów flagowych oraz znaków i logo stacji należy stosować dekoracyjne oświetlenie reflektorami szerokostrumieniowymi.
Ważne jest też odpowiednie stopniowanie poziomów natężenia oświetlenia: od wysokich (bardzo intensywnych) pod wiatą do niższych (stonowanych) wokół stacji w celu właściwej adaptacji wzroku kierowcy. W przeciwnym razie, gdy oświetlenie będzie wszędzie tak samo intensywne, może być męczące i zbyt rażące dla klientów.

Do oświetlenia parkingu dobrze jest użyć reflektorów szerokostrumieniowych o dużej intensywności, których natężenie jest jednorodne. Umieszcza się je na słupach (stosowane rodzaje źródła światła: żarówki, świetlówki, lampy wyładowcze). Przy oświetlaniu trzeba wyznaczyć wysokość słupów, liczbę na danym obszarze oraz ich rozmieszczenie. Odległość między słupami nie powinna przekraczać czterokrotnej wysokości punktu zamontowania oprawy oświetleniowej. Proporcja ta odnosi się zarówno do odległości poprzecznych na całym oświetlanym obszarze, jak i odległości między słupami oświetleniowymi.

Rodzaje oświetlenia
Istnieją trzy typy oświetlenia iluminacyjnego, które używa się do oświetlania stacji benzynowych:
- zalewowe - cały teren przystacyjny oświetlany jest równomiernie przy stworzeniu minimalnych ilości cieni i miejsc nie oświetlonych;
- akcentowe - teren oświetlony jest nierównomiernie za pomocą akcentów świetlnych, występuje tu duża gra światła i cienia.
- mieszane - stosowane jest tu zarówno ogólne oświetlenie budynku, jak i akcenty świetlne położone na elementy, na które chcemy zwrócić uwagę (np. informacje, reklamy, ofertę).
Według specjalistów od oświetlenia najlepsze jest oświetlenie mieszane, ponieważ za jego pomocą dajemy szereg wskazówek klientom i podkreślamy indywidualny charakter naszej stacji.

Pylony cenowe
Pylony świetlne mają spełniać rolę informacyjną i estetyczną. Cała płyta pylonu cenowego, na którym widnieje również logo stacji, powinna być mocno rozświetlona, nie tylko jej kontur. Dzięki temu dodatkowe elementy graficzne, logo lub napisy, a także inne informacje, są widoczne i czytelne. Efektywne przekazanie informacji podkreśli odpowiedni kontrast kolorów i wielkość znaków.

Kawiarnia i sklep – modelowanie światłem
Za pomocą światła można stworzyć przytulne miejsce, gdzie klienci chętnie zrobią  zakupy i zjedzą posiłek. Obiekty powinny być przeszklone, tak, by widać było wnętrze, które będzie zachęcać do wejścia swym atrakcyjnym wyglądem. Światłem należy więc stworzyć przyjazną, gościnną atmosferę. Najważniejsze, by wnętrza były jasne. Oświetlając mocniej lub słabiej pewne elementy można je optycznie modelować. Ważne jest, by stworzyć oświetlenie trojakiego rodzaju: ogólne (rozświetlające całe wnętrze), miejscowe (oświetlające wybrane przestrzenie np. lady) i dekoracyjne (tylko elementy dekoracyjne). Połączenie wystroju wnętrza i oświetlenia może stworzyć niepowtarzalny klimat miejsca.

Barwa światła
Przy doborze źródeł światła należy zwrócić uwagę na jego barwę. Mamy do dyspozycji ciepłe źródła sodowe (tradycyjne, Comfort i tzw. Biały-SON), żarowe oraz zimne metalohalogenkowe (rodzina CDM, HPI). Ogólną zasadą jest dobór ciepłego oświetlenia do ciepłych kolorów elewacji, a zimnego do elewacji w zimnych barwach. W przypadku ścian o bogatej kolorystyce najbardziej uniwersalne są źródła metalohalogenkowe.

Na stacji benzynowej powinno dominować ciepłe światło (źródła światła o niskiej temperaturze barwowej do 3300K). Ciepłe światło uspakaja, działa relaksująco. Chłodne natomiast mobilizuje do działania. Diody można śmiało stosować do oświetlenia dekoracyjnego, a wersja dająca bursztynową barwę wprost idealnie nadaje się do tworzenia klimatu.

Skrócony przegląd źródeł światła i systemów w oświetleniu zewnętrznym:
żarówki – ciepłe światło, bardzo dobre oddawanie kolorów, są najtańszym źródłem światła. Mogą być wykonane ze szkła przezroczystego, matowego lub opalizowanego i mieć różne kształty;
halogeny – ciepłe światło (bielsze od żarówek), bardzo dobre oddawanie kolorów, małe ich gabaryty umożliwiają tworzenie za ich pomocą oświetlenia akcentowego, światło ma temperaturę barwową zbliżoną do 3000 K - dzięki temu przedmioty nabierają blasku, a ich kolory stają się żywsze;
świetlówki – dostępne są w barwie światła od ciepłej do zimnej, z różnym poziomem oddawania kolorów, energooszczędne. Są droższe od tradycyjnych żarówek, jednak czas ich użytkowania jest dłuższy o około 6 razy;
lampy rtęciowe - światło chłodne, istnieją wersje z polepszonym współczynnikiem oddawania kolorów, potrzebują kilku minut na „rozpalenie się”;
lampy metalohalogenkowe – światło neutralnie białe lub chłodne, istnieją wersje z wysokim współczynnikiem oddawania kolorów;
lampy sodowe – światło od „bursztynowego” do bardzo ciepłego, istnieją wersje z wysokim współczynnikiem oddawania kolorów;
światłowody – systemy występujące z różnymi źródłami światła; może oświetlać niewielkie elementy, uwydatniać jakąś krawędź; istnieją światłowody z barwnymi filtrami umożliwiającymi zmianę barwy świecenia światłowodu;
LED-y – energooszczędne; występują w wersjach emitujących światło w barwach: białej, bursztynowej, czerwonej, zielonej i niebieskiej; zaletą jest trwałość świecenia od 30 – 50 tyś. godzin oraz systemy do ich sterowania umożliwiające dynamiczną zmianę barwy świecenia grupy diod; odporne na wysoką i niską temperaturę oraz na uderzenia i wstrząsy;
neony - za ich pomocą można stworzyć barwne obrazy i napisy reklamowe, jest cienką rurką (średnica 8 – 22 mm), którą łatwo daje się formować w litery czy też inne wymyślne wzory. Charakteryzuje się bardzo niskim poborem mocy, co oznacza że koszty eksploatacji nawet dużych reklam są niskie.

Sterowanie oświetleniem
Warto wyposażyć lampy w specjalne czujniki, umożliwiające sterowanie oświetleniem i tym samym oszczędzanie energii elektrycznej.
Czujnik ruchu – kontroluje określony obszar wokół lampy. Gdy w tej strefie znajdzie się człowiek lub pojazd, lampa włączy się i przez zaprogramowany czas (od 5 sek. do 4 min.) ją oświetli.
Czujnik zmierzchowy – włącza lampy, gdy zapadnie zmrok, a wyłącza je, gdy wstaje dzień.
Włącznik z programatorem czasu – umożliwia nastawianie godziny, o której oświetlenie zewnętrzne ma być włączone i wyłączone.

Poczucie bezpieczeństwa, przyjaznej atmosfery, komfortu
Oświetlenie zewnętrzne winno uwzględniać coś więcej niż tylko względy dekoracyjne. Przy projektowaniu i sporządzaniu specyfikacji systemów oświetlenia stref zewnętrznych pod uwagę należy brać bezpieczeństwo, funkcjonalność oraz sprawność systemów oświetlenia. Nie bez znaczenia jest odpowiednia ilość światła i jego barwa.
Grą światła i cienia, jasności i koloru można podkreślić ciekawą bryłę obiektu stacji benzynowej, a mniej ciekawą uatrakcyjnić. Światło daje możliwość uwypuklenia rzeczy najbardziej interesujących. Cień daje możliwość schowania tego, czego nie chcemy pokazać. Jeśli uda nam się stworzyć niezapomniany, pozytywny obraz, to klient z chęcią wróci lub zarekomenduje to miejsce.

Dziękujemy firmom: Philips Lighting Poland S.A., Lug S.A., Aspera, Scan – Motopal S.A.